Czy praca społeczna i wsparcie wolontariuszy wystarcza?
Bardzo często fundacje sięgają po pomoc wolontariuszy. Chyba każdy widział kiedyś osoby z puszkami, które zbierają dotacje na cel charytatywny. Chociaż taka praca wymaga niemałego poświęcenia, jest bezpłatna. W ten sposób jest to świetny gest ze strony społeczeństwa. Niekiedy organizacje pozarządowe, takie jak stowarzyszenia – opierają się właśnie na pracy społecznej swoich członków. Co więcej, wielu działalnościom tego typu udaje się pozyskiwać dobra materialne, takie jak potrzebne przedmioty czy żywność za darmo – dzięki dobroczynności sklepów czy firm.
Jednak biorąc pod uwagę rozmiar przeprowadzanych projektów, nie zawsze taka pomoc jest wystarczająca. W takim razie, skąd wtedy brać na to pieniądze?
Czy fundacja może zarabiać pieniądze?
Fundacja to organizacja pozarządowa, która jest nastawiona na dobroczynną pomoc. Ważne, aby cele jej projektów były społecznie lub gospodarczo użyteczne. O procesie rejestracji pisaliśmy w innym artykule, w tym skupimy się na kwestiach finansowych.
Fundacje najczęściej nie nastawiają się na pomoc jedynie lokalną, a podejmują się rozwiązywania problemów na szerszą skalę – na przykład w całym kraju czy nawet na arenie międzynarodowej. Takie działania wymagają odpowiednich nakładów pieniężnych. Właśnie w tym celu tak wiele organizacji pozarządowych decyduje się na działalność gospodarczą, która pozwoli im wypracować zyski będące podstawą finansową do realizacji celów społecznych.
Czy fundacja może prowadzić działalność ekonomiczną?
Fundacja może zarabiać pieniądze, na przykład prowadząc działalność ekonomiczną. W Polsce dopuszczalne są dwie formy pozyskiwania środków finansowych. Można robić to za pomocą działalności gospodarczej lub prowadząc odpłatną działalność pożytku publicznego.
A więc pomimo tego, że organizacje pozarządowe mają najczęściej charakter non profit, mogą pobierać opłaty za świadczone usługi lub sprzedawane produkty.
Tylko trzeba pamiętać o jednej kwestii. Cały przychód musi zostać finalnie przeznaczony na realizację celów statutowych lub rozwój fundacji. Tym samym nie jest on rozdzielany pomiędzy członkami zarządu i nie zwiększa ich prywatnego majątku.
Prowadzenie działalności gospodarczej przez fundację
Czy można zarobić na fundacji? Fundacje mają prawo do tego, żeby prowadzić działalność gospodarczą. Ta możliwość została opisana w artykule 5 ustępie 5 ustawy o fundacjach. Zostało to w niej podkreślone, że fundacja może zarabiać pieniądze, ale zyski otrzymane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej muszą w całości pokrywać realizację celów statutowych organizacji pozarządowej. W ten sposób wiele z nich uniezależnia się od darowizn czy dotacji.
Należy jednak pozostać uważnym. Działalność gospodarcza nie może dominować fundacji. Stanowi jedynie jej dopełnienie i ma charakter pomocniczy. A więc organizacja pozarządowa, która decyduje się na prowadzenie działalności gospodarczej, musi wyważyć proporcje pomiędzy celami statutowymi a zyskami. Dlatego tak istotna jest świadomość tego, jak działa trzeci sektor.
Z kolei, aby w ogóle rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej, należy wypełnić odpowiedni wniosek i przesłać go do Krajowego Rejestru Sądowego.
Odpłatna działalność pożytku publicznego
Natomiast poza działalnością gospodarczą istnieje też odpłatna działalność pożytku publicznego. Co ciekawe, może prowadzić ją nie tylko organizacja pozarządowa, która otrzymała status organizacji pożytku publicznego.
Może być nią między innymi działalność prowadzona przez fundację w ramach jej działań statutowych, która mieści się w ramach realizacji założonych celów. Poza tym można na niej zarabiać poprzez sprzedaż wytworzonych produktów lub przedmiotów, które zostały podarowane fundacji.
Działalność odpłatna definiowana jest w ścisłym związku z działalnością gospodarczą. Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie określa ramy, w których pobieranie opłat za usługi czy towary nie jest traktowane jako działalność gospodarcza. W sytuacji niespełnienia warunków określonych w art. 9 powołanej ustawy działalność odpłatna staje się działalnością gospodarczą i dlatego wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy. Podstawową zaletą działalności odpłatnej jest to, że – w przeciwieństwie do działalności gospodarczej – nie wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców i podczas jej wykonywania można korzystać ze świadczeń wolontariuszy.
Działalność tego typu będzie interesowała szereg organizacji. Umożliwia ona m.in. pobieranie opłat od osób zdecydowanych na uczestnictwo w kosztach danego projektu (choćby częściowo). Istotne jest to, że ponoszenie opłat za działania, z których się korzysta, zapobiega postawie roszczeniowej wśród beneficjentów organizacji. Odpłatność uczestników jest też ważnym elementem niwelującym trudności finansowe, ponieważ z roku na rok maleją środki publiczne, z których mogą korzystać organizacje pozarządowe. Więcej dowiesz się z naszego wpisu: Jak założyć fundację?
Czym różni się działalność gospodarcza od odpłatnej działalności pożytku publicznego?
A więc, która forma jest lepsza? Obie mają swoje wady i zalety. Na przykład działalność gospodarcza może być prowadzona w każdym zakresie, podczas gdy odpłatna działalność pożytku publicznego tylko w sferze zadań publicznych. Dodatkowo w działalności gospodarczej nie ma limitów co do wynagrodzeń pracowników, a w odpłatnej działalności pożytku publicznego jest nim trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.
Z drugiej strony, w działalności odpłatnej pożytku publicznego, możemy prosić o pomoc wolontariuszy, a nie tylko zatrudniać pracowników.
Warto też zaznaczyć, że oba rodzaje nie mogą być prowadzone równocześnie w tym samym zakresie.
Fundacja z działalnością gospodarczą a składki ZUS
Składki ZUS z działalności gospodarczej i fundacja nie są ze sobą ściśle powiązane. Dotyczą one zatrudnienia osób, a ono może wystąpić również wtedy, gdy fundacja nie prowadzi działalności gospodarczej.
A więc jeżeli zatrudniamy kogoś na umowę o pracę, składki te na pewno się pojawią. Za to jeżeli nikogo nie zatrudniamy albo wybierzemy umowę zlecenie dla studenta poniżej 26. roku życia, unikniemy tego.
Dotacje dla fundacji – co to?
Jednym z głównych źródeł pozyskiwania środków pieniężnych fundacji są dotacje. Mogą one pochodzić ze środków prywatnych – na przykład od osób fizycznych, firm czy fundacji grantodawczych. Często otrzymuje się je też ze środków publicznych. Przyznaje je administracja rządowa lub samorządowa i są regulowane prawnie. Informacje na ten temat znajdziemy w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Darowizny i dary rzeczowe
Wszystkie fundacje mogą otrzymywać dary rzeczowe lub darowizny na pokrycie działań statutowych. Mogą mieć one formę środków finansowych lub potrzebnych rzeczy materialnych.
Darowizna oznacza sytuację, gdy osoba przekazuje coś, co do niej należy i nie dostaje nic w zamian. Jeżeli darowizna od osób prawnych znajduje się w katalogu celów zwolnionych z podatku dochodowego od osób prawnych (art. 17), nie płaci się go.
Sponsoring dla fundacji
Organizacje non profit mogą też otrzymywać wsparcie w realizacji swoich celów statutowych od firm – tak zwany sponsoring. Taka współpraca może obejmować chociażby wsparcie logistyczne, techniczne lub doradcze.
W tym celu podpisuje się umowę, które określa wzajemne zobowiązania.
Czy opłaca się prowadzić fundację?
Chociaż prowadząc działalność gospodarczą czy odpłatną działalność pożytku publicznego, teoretycznie fundacja może zarabiać, w praktyce zebrane środki finansowe muszą pokrywać realizacje celów statutowych. A więc nie przyczynia się to do zwiększania majątku założyciela i członków zarządu. W razie czego istnieje możliwość likwidacji fundacji.
Natomiast sam fundator może zarabiać pieniądze z tytułu prowadzenia fundacji. Natomiast nie jest to zależne od prosperowania organizacji pozarządowej, a z tytułu pełnionej roli i wykonywania pracy na jej rzecz. Dobrze jest też zaznaczyć, że fundacja nie może przekazać pieniędzy na własne potrzeby fundatora.
