Fundacja to jedna z najpopularniejszych form organizacji pozarządowych. Powołuje się ją do realizowania celów społecznych i aby prowadzić działalność pożytku publicznego. Tylko co tak właściwie należy zrobić, żeby ją utworzyć?
Czym jest fundacja?
Fundacja to forma organizacji społecznych, która posiada osobowość prawną. Chociaż sama w sobie jest tworzona do tego, by nieść charytatywną pomoc i wspierać społeczeństwo, to może też prowadzić działalność gospodarczą.
Ten rodzaj organizacji non profit podejmuje się działań, które dotyczą różnych tematów. Do najpopularniejszych z nich należą chociażby ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, pomoc społeczna, ochrona środowiska, oświata i edukacja oraz wiele więcej. Do tego, najczęściej cele fundacji są realizowane na szerszą skalę, a nie tylko lokalnie. A więc na przykład na całą Polskę, czy nawet międzynarodowo.
Ile kosztuje założenie fundacji?
To, ile kosztuje założenie fundacji rejestrującej się, może się między sobą różnić. Chodzi tutaj przede wszystkim o to, czy organizacja pozarządowa ma w planach utworzyć działalność gospodarczą, czy nie. Jeśli tak, wówczas wysokość opłaty wyniesie 600 zł. 500 zł z tego idzie na poczet wpisu, a 100 zł na ogłoszenie go w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Natomiast jeżeli nie ma takich zamiarów, koszt utworzenia fundacji będzie wynosił jedyne 250 zł.
Kto jest właścicielem fundacji?
Fundacja tak w zasadzie nie ma właściciela. Jest tak, ponieważ fundator fundacji nigdy nie nabywa prawa do posiadania jej na swoją własność. Jego rola kończy się na złożeniu aktu notarialnego z zaświadczeniem o powołaniu fundacji oraz utworzeniu funduszu założycielskiego.
Sporządza on także statut fundacji, odpowiada za gospodarowanie majątkiem fundacji, bieżące kierowanie jej działaniami oraz reprezentuje ją publicznie.
Kto może założyć fundację?
Co ciekawe, rejestrację fundacji może przeprowadzić tak w zasadzie każdy. Nie wymaga się tu nawet polskiego obywatelstwa i cudzoziemcy także mogą ją zakładać. Wynika to z ustawy, która mówi, że fundację mogą ustanowić osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania. Mówi o tym art.2 ust.1.
W efekcie zgodnie z przepisami fundatorem fundacji rejestrującej może zostać osoba fizyczna, osobowość prawna lub grupa osób. Nie ma w tej kwestii tak naprawdę żadnych ograniczeń i każda osoba lub grupa o zdolności do czynności cywilnoprawnych ma taką możliwość.
Fundator fundacji jako członek zarządu – czy to możliwe?
Rola fundatora fundacji rejestrującej najczęściej kończy się na jej utworzeniu. Ale, czy jeżeli chce on dalej zajmować się organizacją pozarządową, to czy może to robić?
Nie ma ustawowego obowiązku, aby fundator zasiadał w organach zarządu fundacji. Natomiast, jeśli chce to robić i angażować się w losy innych organów fundacji, istnieje taka możliwość. Warto tylko wiedzieć, że zapis na ten temat powinien znaleźć się jeszcze w statucie fundacji.
Założenie jednoosobowej fundacji
Jednym z głównych zalet rejestracji fundacji jest to, jak łatwo możemy ją utworzyć. Jest tak, ponieważ nie wymaga się tutaj zbyt wielkiej liczby osób do podjęcia współpracy. Jest to też przewaga fundacji nad między innymi stowarzyszeniami, w których potrzebne jest aż 7 osób, które mają stać się członkami fundacji.
Tutaj sytuacja jest znacznie prostsza, ponieważ wymaga się tylko jednej osoby. Ale nie zmienia to faktu, że może być ich więcej. Oznacza to, że fundacja może składać się z jednej osoby lub z grupy. W organach wieloosobowych fundacji znajdziemy kilka jednostek, czyli zarząd fundacji i radę fundacji. Z kolei w jednoosobowej fundacji obowiązkowy jest tylko zarząd fundacji.
Jeżeli jedyną prawną osobą ma być fundator, statut fundacji musi mieć stosowny zapis na ten temat. Dopiero ta informacja umożliwi mu zasiadanie w zarządzie.
Działalność gospodarcza przy fundacji
Fundacje rejestrujące, tak samo jak wszystkie inne organizacje non profit, są kojarzone z tym, że niosą charytatywną pomoc innym. A z racji, że jest to pomoc z dobrego serca, oznacza to, że nie odnoszą one z tego żadnych korzyści. Tylko, czy fundacje mogą prowadzić działalność gospodarczą i zarabiać z tego tytułu? Tak, ale obowiązują je pewne ograniczenia.
Zgodnie z art.5 ust.5 Ustawy o fundacjach, można prowadzić działalność gospodarczą, ale tylko w rozmiarach służących do realizacji celu fundacji. A więc oznacza to, że zysk z na przykład świadczonych usług czy sprzedaży produktów nie może przewyższać sumy wydatków.
Co istotne, łączna wartość majątku fundacji przeznaczanych na działalność gospodarczą nie może być mniejsza niż 1000 zł. Wówczas fundacja, która prowadzi działalność gospodarczą, widnieje w rejestrze przedsiębiorców. Ponadto, warto wiedzieć, że nie ma żadnego obowiązku, który mówiłby o tym, że należy umieszczać informację o planie prowadzenia działalności gospodarczej w statucie fundacji.
Poza tym trzeba mieć na uwadze, że działalność gospodarcza fundacji służy jedynie do pozyskiwania środków na realizacje celów ustalonych w statucie fundacji i nie powinna być głównym obszarem zainteresowania. W przypadku fundacji, działalność ekonomiczna jest jedynie jej dopełnieniem i dodatkiem, który ułatwia przeprowadzanie projektów dotyczących celów fundacji. Do tego konieczne jest też prowadzenie pełnej księgowości na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości.
Założenie fundacji krok po kroku
Rejestrację fundacji należy rozpocząć od ustalenia jej celów. Czyli należy zastanowić się, jaka będzie jej misja i obszary działalności pożytku publicznego. Trzeba wiedzieć, że muszą być one zgodne z podstawowymi interesami Rzeczpospolitej Polskiej.
Kolejnym krokiem jest ustanowienie funduszu założycielskiego, aktu fundacyjnego oraz opracowanie statutu fundacji.
Cały proces dopełnia złożenie odpowiedniego wniosku do Krajowego Rejestru Sądowego.
Statut fundacji i fundusz założycielski
Aby założyć fundację, trzeba najpierw przygotować kilka dokumentów. Między innymi konieczne jest określenie funduszu założycielskiego. Źródła finansowania mogą tu stanowić na przykład pieniądze, papiery wartościowe, a nawet rzeczy ruchome i nieruchome przekazane na rzecz fundacji. A więc fundusz założycielski to wartość, którą posługuje się fundacja do realizowania swoich projektów. Żeby finalnie doprowadzić do powołania fundacji, trzeba też sporządzić w formie aktu notarialnego akt fundacyjny. Jednak jego koszt jest zależny od maksymalnych stawek taksy notarialnej.
Za to w statucie fundacji muszą znaleźć się dane na temat jej nazwy, siedziby fundacji, majątku, celów, strukturze oraz zakresie i formie działalności fundacji.
Złożenie wniosku do Krajowego Rejestru Sądowego o utworzenie fundacji
Aby finalnie dokonać ustanowienia fundacji non profit, cały proces trzeba dopełnić poprzez złożenie należytego wniosku do Krajowego Rejestru Sądowego. W celu założenia fundacji konieczne jest złożenie wniosku KRS-W20. Z kolei zgłoszenie członków zarządu fundacji odbywa się poprzez formularz KRS-WK.
Dodatkowo, jeżeli fundacja ma w planach prowadzić u boku działalność gospodarczą, potrzebne będzie również wypełnienie formularza KRS-WM. Już od 2021 roku istnieje możliwość składania ich nie tylko w formie papierowej, ale też elektronicznie, wchodząc na stronę Portalu Rejestrów Sądowych.
