Na czym polega model trójsektorowy?
W demokratycznych państwach aktywność gospodarczo-społeczna jest podzielona na 3 obszary. Pierwszym z nich jest administracja publiczna. Bardzo często nazywa się ją sektorem państwowym.
Z kolei drugi sektor to wszelkie instytucje biznesowe, a więc przedsiębiorstwa, które są nastawione na zysk i dążą do mnożenia kapitału właścicieli. Tym samym oznacza to, że jest to obszar prywatny.
Podobnie jak trzeci sektor (obywatelski). Tylko że istnieje tu jedna mała różnica. Ta część aktywności społecznej obejmuje te przedsiębiorstwa i organizacje, które działają na zasadach wolontariatu. Czyli funkcjonują one na rzecz społeczeństwa, a ich zamiarem nie jest zysk. Zaliczają się do nich między innymi właśnie pozarządowe organizacje i stowarzyszenia.
Czym jest trzeci sektor?
Trzeci sektor to określenie, które stosuje się do opisywania organizacji pozarządowych – czyli takich, które nie wchodzą w skład struktury państwa. Poza tym charakteryzują się one tym, że nie koncentrują się na generowaniu zysków.
Nazywa się go również sektorem obywatelskim i społecznym. A to dlatego, że organizacje, które wchodzą w jego skład, prowadzą działalność pożytku publicznego, więc z myślą właśnie o społeczeństwie i jego obywatelach, a nie o nich samych.
Działania organizacji NGO obejmują wszelaką pomoc. Ich zakres i obszar różni się od siebie, w zależności od ich charakteru. Mogą skupiać się na przykład na edukacji, opiece społecznej, ekologii, opiece zdrowotnej, sporcie czy rekreacji, co stanowi ich najczęstsze źródła zainteresowania. Pomimo tego warto wspomnieć też o chociażby działalności artystycznej, badaniach naukowych, ochronie cywilnej, prawach konsumentów, człowieka i wiele innych. Warto umieć również rozróżnić, jakie są różnice między fundacją a stowarzyszeniem.
Jakie organizacje użyteczności publicznej należą do trzeciego sektora?
Organizacje pozarządowe mogą przybierać różne formy. W głównej mierze ich wybór będzie uwarunkowany poprzez obszar realizowanych działań i skalę, w jakiej zdecydują się je wykonywać. Do najpopularniejszych rodzajów działalności NGO należą fundacje i stowarzyszenia, których jest zdecydowanie najwięcej w Polsce. Samych stowarzyszeń mamy już ponad 100 tysięcy, podczas gdy fundacji jest około 35 tysięcy.
Natomiast poza tym możemy wyróżnić też:
- koła łowieckie,
- komitety społeczne,
- związki zawodowe,
- izby rzemieślnicze,
- izby gospodarcze,
- spółdzielnie socjalne,
- organizacje, takie jak Polski Czerwony Krzyż.
Mimo że ich formy są zupełnie inne z perspektywy prawnej i formalnej, to mają one wspólny mianownik. Misja ich wszystkich polega na niesieniu charytatywnej pomocy i wspieraniu społeczeństwa, w obszarach, które tego wymagają.
O czym warto wiedzieć na temat trzeciego sektora obywatelskiego?
Co tak naprawdę liczy się w organizacjach pozarządowych? Wszystko skupia się na pomocy. Przepisy prawa określają to, że organizacje pozarządowe muszą przeznaczać zebrane środki na realizację celów statutowych. A więc pieniądze pozyskane za pośrednictwem zbiórki, sponsoringu czy konkursów, nie mogą trafiać do kieszeni właścicieli.
Oczywiście organizacje pozarządowe mogą prowadzić działalność gospodarczą i mieć z jej tytułu przychód, ale tu również napotykamy się na pewne regulacje. Wciąż nie może on przewyższać wydatków związanych z realizacją swoich projektów. Dodatkowo działalność gospodarcza nie może dominować organizacji pozarządowej. Jest to tylko jej dopełnienie – dodatek, który pomaga w uzyskiwaniu środków. Więcej na ten temat pisaliśmy w artykule: Jak zarabia fundacja?
A więc nie ma tutaj nastawienia na zysk. Organizacje pozarządowe nie służą do zwiększania majątku właścicieli, a tylko i wyłącznie do niesienia dobrowolnej pomocy społeczeństwu.
Warto podkreślić też różnice między sektorami, które wynikają z celów. Pierwszy sektor działa w oparciu o wymogi prawa. Drugi skupia się na swoim prywatnym interesie. Z kolei sektor społeczny na solidarności z obywatelami i wyciąganiu do nich pomocnej dłoni. Zastanawiając się nad taką formą działania, dobrą praktyką jest sprawdzenie, na jakie dotacje dla fundacji można liczyć.
Dlaczego trzeci sektor w ogóle istnieje?
Każdy z sektorów jest nam potrzebny. Zarówno, kiedy mówimy o administracji publicznej, przedsiębiorcach, jak i organizacjach pozarządowych.
Natomiast pomimo tego, że państwo stara się dbać o społeczeństwo, a obywatele otwierają działalności gospodarcze, nadal jest to za mało, by pokryć wszystkie potrzeby społeczeństwa. Właśnie te luki starają się zakrywać organizacje non profit, które nie mają w swoich działaniach żadnego interesu, jak tylko pomóc innym.
Państwo najczęściej koncentruje się na większych problemach społecznych i bardziej licznych grupach. Wtedy właśnie tworzą się niedopatrzenia u mniejszości. W tym momencie pojawiają się organizacje NGO, które starają się wesprzeć osoby z problemami, które nie mogą sobie same z nimi poradzić. Ich pomoc może polegać chociażby na dostarczaniu potrzebnych dóbr, czy nawet edukowaniu lokalnej społeczności na dany temat. Tak, aby inni byli świadomi istniejącego problemu.
Wsparcie finansowe dla trzeciego sektora
Tylko skoro organizacje NGO nie mogą zarabiać i mają dość ograniczone formy pozyskiwania środków, to, w jaki sposób opłacają swoje projekty? Jednym z najpopularniejszych sposobów są wszelkie dotacje. Mogą one pochodzić z różnych źródeł – na przykład od innych przedsiębiorstw czy osób fizycznych, które dobrowolnie chcą wesprzeć daną akcję.
Poza tym organizacje pozarządowe często decydują się na otworzenie działalności gospodarczej – obok swojej organizacji. Takie dopełnienie stanowi dodatkowe źródło przychodu, który jest później przeznaczany na realizowanie swoich celów statutowych. Ważne jest tylko to, że przychód nie może przekraczać wartości związanych z nimi wydatków.
Trzeci sektor pozarządowy i organizacje non profit
Podsumowując, trzeci sektor to zbiór organizacji pozarządowych funkcjonujących w danym społeczeństwie. Działają one na rzecz pożytku dla jego obywateli, a nie dla własnych korzyści.
