Fundacja to organizacja NGO powołana do realizacji celów społecznych, a także gospodarnie użytecznych Posiada osobowość prawną i może prowadzić działalność mającą na celu finansowanie swoich działań. Jednak czy fundacja może zwiększać swój majątek i zarabiać? Jak założyć fundację i zarabiać?
Fundacja to organizacja pozarządowa powołana do realizacji celów społecznych a także gospodarnie użytecznych Posiada osobowość prawną i może prowadzić działalność mającą na celu finansowanie swoich działań. Jednak czy fundacja może zwiększać swój majątek i zarabiać? Jak założyć fundację i od czego zacząć?
Dlaczego warto założyć fundację?
Warto zacząć od tego, dlaczego w ogóle opłaca się założyć fundację, skoro dostępnych jest wiele form działalności i organizacji pozarządowych? Jednym z głównych powodów jest to, że można budować majątek fundacji na wiele różnych sposobów. Pomimo że prowadzenie działalności gospodarczej jest jedynie dopełnieniem i dodatkiem, a nie podstawą funkcjonowania fundacji, służy ono do tego, aby realizować cele społecznie użyteczne w sferze zadań publicznych. Jednocześnie w przypadku fundacji można prowadzić działalność pożytku publicznego oraz otrzymywać środki finansowe od swoich członków zarządu. W dodatku istnieje możliwość ubiegania się o różnego rodzaju formy dofinansowania, które pochodzą ze środków publicznych lub organizację zbiórki pieniędzy.
Co więcej, fundacji przysługują różnego rodzaju udogodnienia podatkowe, które dotyczą na przykład:
- podatku dochodowego,
- podatku od nieruchomości,
- podatku VAT,
- podatku od czynności cywilno-prawnych.
Chociaż zarejestrowanie fundacja nie ma tak dużego potencjału do generowania przychodu, jak klasyczna spółka, wciąż jest ciekawą alternatywą, aby zoptymalizować koszty prowadzenia działalności. Co ciekawe, uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego, umożliwia przekazywanie przez obywateli 1,5% podatku dochodowego w ramach składania corocznej deklaracji podatkowej.
Kto może założyć fundację?
Ale od czego zacząć? Pierwszy krok to rejestracja fundacji. Fundację mogą stanowić osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania lub osoby prawne, które mają siedzibę w Polsce czy za granicą. Jednak siedziba fundacji musi znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Określa to artykuł 2. ustępu 1 ustawy o fundacjach.
Podmiotem, który dokonuje rejestracji fundacji, jest fundator fundacji. Może być to jedna osoba lub kilka. Ważne jest, że fundacja nie jest własnością fundatora. W celu założenia fundacji konieczne jest złożenie przez niego aktu założycielskiego o powołaniu fundacji, utworzenie funduszu założycielskiego oraz sporządzenie statutu fundacji i zarejestrowanie jej w Krajowym Rejestrze Sądowym. Dobrze, aby w akcie założycielskim określić czas funkcjonowania fundacji, ministra powołanego do nadzoru nad podmiotem i ogólne reguły dotyczące celów i majątku organizacji pozarządowej. Należy też wskazać, że razem z rejestracją fundacji w KRS rola fundatora fundacji się kończy – o ile statut fundacji nie mówi, że ta osoba będzie dalej członkiem zarządu fundacji.
Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji powinno mieć formę aktu notarialnego, chyba że zostaje powołana na zasadzie postanowień testamentowych. W takim przypadku wyznacza się wykonawcę testamentu, który ma za zadanie powołać fundację ustanowioną w testamencie przez spadkodawcę. W takiej sytuacji fundacja musi zostać wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu (art. 927 § 3 Kodeks cywilny). Fundacja utworzona w ten sposób nie posiada zdolności prawnej, a osobowość prawną nabywa z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Do tego momentu istnieje w przestrzeni prawnej tylko zdarzenie prawne wywołane ogłoszeniem testamentu.
Jak wygląda struktura organów fundacji?
Jedynym obowiązkowym organem fundacji jest jej zarząd. To właśnie on prowadzi wszystkie jej sprawy i reprezentuje organizację pozarządową na zewnątrz. Zarządza również majątkiem fundacji, chociażby poprzez przyjmowanie darowizn czy podpisywanie sprawozdań finansowych. To ile osób znajdzie się w zarządzie, określa statut fundacji. Podobnie jak zasady jego obradowania, podejmowanie decyzji czy czas trwania kadencji. Najlepiej jest podawać w dokumencie widełki – na przykład 2 – 4 członków fundacji. Wymaga się też zgłoszenia członków zarządu.
Decyzje tego organu zapadają w formie uchwał, które powinny być protokołowane. Jeżeli zarząd narusza panujące przepisy, sąd może zawiesić jego członków w wykonywaniu obowiązków i ustanowić zarządcę przymusowego.
Dodatkowo, obok zarządu fundacji niekiedy pojawia się organ o kompetencjach kontrolnych lub doradczych. Może nazywać się między innymi radą nadzorczą, radą programową, komisją rewizyjną lub rada fundacji. Jednak sama rada fundacji i inne organy fundacji nie jest obowiązkowe. Obradują na zasadach, które wyznacza statut fundacji, a jego zadaniem jest kontrolowanie prac zarządu i merytoryczne wsparcie organizacji.
Ile kosztuje założenie fundacji?
A ile kosztuje założenie fundacji? Wysokość opłaty za założenie fundacji może się od siebie różnić. Jest to zależne przede wszystkim od tego, czy jest zamiar prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej. Jeśli tak, wówczas koszt założenia fundacji wyniesie łącznie 600 zł – 500 zł za wpis i 100 zł za zgłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Natomiast bez działalności gospodarczej będzie to jedynie 250 zł.
Aby założyć fundację, konieczne jest też określenie funduszu założycielskiego. Mogą to być papiery wartościowe i rzeczy ruchome oraz nieruchome oddane na rzecz fundacji. Do powołania konieczne jest oświadczenie woli fundatora dokonane przed notariuszem, tak zwany – akt fundacyjny. Jego koszt jest zależny od maksymalnych stawek taksy notarialnej.
Z czego składa się fundusz założycielski?
Fundusz założycielski to środki, którymi fundacja dysponuje, aby móc realizować swoje cele społecznie lub gospodarczo użyteczne. Może on obejmować takie aktywa, jak właśnie pieniądze, ruchomości, nieruchomości oraz papiery wartościowe. Warto pamiętać o tym, że istnieją konkretne wymogi dotyczące minimalnej wartości funduszu założycielskiego. Jeżeli fundacja prowadzi działalność gospodarczą, musi to być przynajmniej 1000 zł. Z kolei jeśli jej nie ma, może mieć już dowolną wartość. Wtedy liczy się, aby była w stanie pokryć realizowanie ustalonych celów fundacji.
Istotne elementy statutu fundacji
Statut to akt organiczny, który określa najważniejsze zasady, według których działa fundacja. Do jego obowiązkowych elementów zalicza się postanowienie na temat:
- nazwy i siedziby fundacji,
- składu i organizacji zarządu fundacji (w tym sposób powoływania, obowiązków i uprawnień tego organu),
- majątku, zasad (na przykład likwidacji fundacji), form, zakresu działania i celów fundacji.
Co więcej, statut fundacji może zawierać wzmiankę o możliwości prowadzenia przez organizację pozarządową działalności gospodarczej, opcji i warunków łączenia się z inną fundacją, wprowadzania wszelkich zmian w statucie oraz tworzenia innych organów przez zarząd. A wytyczne na temat statutu są określone w art. 5 ust. 1 ustawy o fundacjach.
To właśnie statut fundacji zawiera wszystkie niezbędne informacje, które określają zasady funkcjonowania fundacji. Z kolei cele fundacji zawarte w nim muszą być gospodarczo użyteczne.
Rejestracja fundacji w KRS
Aby wykonać rejestrację fundację w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS), można skorzystać z Portalu Rejestrów Sądowych. Po wypełnieniu odpowiednich formularzy należy przesłać skany wymaganych dokumentów, które następnie zostaną przekazane do sądu rejestrowego w formie papierowej. Musi się tam znaleźć akt fundacyjny, statut fundacji (określający działalność fundacji), oświadczenie o wyborze ministra nadzoru, uchwałę o powołaniu pierwszego zarządu fundacji, dowód uiszczenia opłaty sądowej oraz pełnomocnictwo razem z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej, jeżeli w imieniu fundatora działa pełnomocnik.
Czy fundacja może prowadzić działalność gospodarczą?
Zgodnie z art. 5 ust. 5 ustawy o fundacjach, organizacja NGO może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach, które są zgodne z realizowaniem jej celów. Ale ważne jest, to, że wartość przeznaczonych na to środków majątkowych nie może być niższa niż 1000 zł. Wówczas fundacja, która prowadzi działalność gospodarczą, widnieje w rejestrze przedsiębiorców.
Z drugiej strony, nie ma obowiązku, aby umieszczać informację o działalności gospodarczej w samym statucie fundacji. Jednak istnieją pewne zasady, którymi trzeba się kierować. Między innymi działalność gospodarcza fundacji powinna służyć tylko i wyłącznie pozyskiwaniu środków na realizację celów fundacji ustalonych w statucie. Nie powinna być ona podstawą, a jedynie dodatkiem i trzeba prowadzić pełną księgowość na podstawie przepisów Ustawy o Rachunkowości.
Jak fundacja może pozyskiwać środki?
Fundacja może zdobywać finansowanie na dwa sposoby. Może założyć działalność gospodarczą lub uzyskać status organizacji pożytku publicznego. Przedsiębiorcy niekiedy decydują się na takie rozwiązanie głównie z racji na ulgi podatkowe, które dotyczą, chociażby podatku dochodowego czy płacenia składek za ZUS.
W praktyce prowadzenie fundacji nie otwiera ona zbyt wielkiej szansy do zwiększania majątku fundatora, gdyż pozyskiwane fundusze są docelowo przeznaczane do realizacji celów statutowych gospodarczo użytecznych. Więc w przypadku fundacji mogą to być jedynie środki w rozmiarach służących realizacji celów społecznie lub gospodarczo użyteczne.
W przypadku niepowodzenia, konieczna może być likwidacja fundacji. Temu tematowi poświęciliśmy osobny wpis.
