Celem programu fundacji bardzo często jest ogólne niesienie pomocy, edukowanie społeczeństwa na ważne tematy czy wspieranie innych. Ponadto fundacje zwykle prowadzą działalność na szeroką skalę – zarówno ogólnokrajowo, jak i na arenie międzynarodowej.
Akcje na tak dużą skalę są zazwyczaj kosztowne i często trudno jest sfinansować je w całości z własnych środków.
Właśnie dlatego fundacje często starają się pozyskać dofinansowanie na realizację swoich projektów. W przypadku problemów finansowych może dojść do konieczności ich likwidacji, a jest to coś, czego chce się uniknąć.
Jak dokładnie wygląda ten proces?
Czym są dotacje dla fundacji?
Dotacje to bezzwrotna pomoc (jeśli projekt zostanie zrealizowany zgodnie z umową), którą otrzymuje się od donatora na określony cel zgodny dla społeczeństwa obywatelskiego. Może nim być na przykład szerzenie wiedzy na temat ochrony zwierząt, ochrony dziedzictwa przyrodniczego, kultury i dziedzictwa narodowego, rozwijanie działalności lokalnej lub w celu podniesienia świadomości na temat ochrony zdrowia i wiele innych. W efekcie dąży to włączenia społecznego, co jest bez dwóch zdań dobrą praktyką.
W ustawie o finansach znajdziemy 3 rodzaje dotacji, czyli: celowe, podmiotowe i przedmiotowe.
Cel dotacji powinien być zgodny z celami statusowymi organizacji pozarządowych. Charakterystyczną cechą dotacji jest konieczność przygotowania projektów, które odpowiadają na cele i potrzeby donatora. Zazwyczaj jest to wniosek lub list intencyjny.
Dotacje są przyznawane w trybie konkursowym w naborze wniosków organizowanych na przykład przez firmy, fundacje korporacyjne, administrację rządową lub samorządy. Z kolei po zakończeniu finansowana projektu i zrealizowaniu swojego zadania organizacja pozarządowa składa sprawozdanie.
W przypadku administracji centralnej konkursy ogłasza się w oparciu o ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie albo inne akty prawne, takie jak konkursy prowadzone przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Rodzaje dotacji ze środków publicznych
Dotacje pochodzą z budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych na podstawie ustawy o finansach publicznych lub odrębnych ustaw, takich jak ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Ewentualnie pochodzą one z umów międzynarodowych, na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych albo inwestycji związanych z realizacją tych zadań.
Alternatywą dla dotacji może być również organizowanie zbiórek pieniędzy.
Dotacje celowe
Zgodnie z ustawą o finansach publicznych, dotacje celowe to środki finansowe, które przeznacza się na finansowanie lub dofinansowanie:
- zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami,
- bieżących zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego,
- zadań zleconych do realizacji organizacjom pozarządowym,
- ustawowo określonych zadań, w tym zadań z zakresu mecenatu państwa nad kulturą, realizowanych przez jednostki inne niż jednostki samorządu terytorialnego,
- zadań agencji wykonawczych,
- kosztów realizacji inwestycji,
- zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz inne podmioty, ze środków przekazywanych przez agencje wykonawcze, państwowe fundusze celowe oraz inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.
Ponadto można przeznaczać je do realizacji projektu pomocy technicznej z udziałem środków europejskich i innych źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi, wydatkowanych przez podmioty realizujące te programy (inne niż państwowe jednostki budżetowe). Z tych powodów warto dokładnie sprawdzić, czym jest trzeci sektor.
Dotacje podmiotowe
Z kolei dotacje podmiotowe obejmują środki finansowe dla podmiotu wskazanego w odrębnej ustawie lub w umowie międzynarodowej. Ważne jest, że podlegają wyłącznie dofinansowaniu działalności bieżącej w zakresie określonym w odrębnej ustawie lub umowie międzynarodowej.
Dotacje przedmiotowe
Przeznacza się je na dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług. Są one kalkulowane według stawek jednostkowych i mogą być udzielane na podstawie odrębnych ustaw lub przepisów Unii Europejskiej (Zasady pomocy publicznej), z uwzględnieniem równoprawności, dla przedsiębiorców wytwarzających określone rodzaje wyrobów lub świadczących określone rodzaje usług oraz dla podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa.
Kto może dawać dotacje?
Dotacje na realizowane projekty mogą udzielać różne podmioty, organizacje, instytucje.
Z tym, że aby mogły to robić ich statuty lub inne akty wewnętrzne opisujące działalność muszą zawierać zapisy umożliwiające im prowadzenie takiej działalności.
Wsparcie finansowe może pochodzić także ze środków prywatnych (od firm lub osób prywatnych).
Źródłami dotacji mogą być:
- administracja rządowa,
- administracja samorządowa,
- inne organizacje pozarządowe krajowe lub zagraniczne,
- Unia Europejska,
- podmioty niepubliczne.
Zatem istnieje wiele instytucji i osób, które mogą wesprzeć realizację danego projektu.
Na przykład dotacje z budżetu państwa najczęściej pochodzą z konkursów otwartych lub zlecania zadań publicznych,a proces jest regulowany przez przepisy krajowe. Wnioski muszą spełniać określone kryteria merytoryczne i formalne, takie jak zgodność z celami zadania publicznego i dostarczenie wymaganych dokumentów.
Z kolei dotacje z samorządu mogą również pochodzić z budżetu państwa albo z małych grantów. Wnioski muszą być zgodne z lokalnymi priorytetami i wymaganiami określonymi przez samorząd.
A środki z Unii Europejskiej są przyznawane w ramach specjalnych programów unijnych, takich jak programy operacyjne. Proces aplikacji jest bardziej złożony i wymaga spełnienia określonych standardów – między innymi zgodność z celami programu i dostarczenie szczegółowych planów realizacji projektu.
Jakie są warunki przyznawania dotacji?
Decyzja o tym, kto może starać się o dotacje i na jakich zasadach może to robić, zależy od sponsora.
Warunki powinny być dostępne w ogłoszeniu konkursowym, regulaminie lub wytycznych.
Złożyć wniosek mogą stowarzyszenia, fundacje, kluby sportowe, koła gospodyń wiejskich oraz grupy nieformalne – o ile spełniają określone warunki sponsora.
Jak wygląda proces ubiegania się o dotacje?
Z reguły o dotacje możemy ubiegać się, gdy sponsor ogłosi nabór wniosków. Informacja o tym powinna być publiczna.
W ogłoszeniu konkursowym określone są wszelkie szczegóły – na przykład na temat tego, w jakich obszarach tematycznych będą mogły być realizowane projekty, kto może się ubiegać o dotację, w jakim terminie i gdzie odbywa się składanie wniosków oraz gdzie znaleźć formularz do składania ofert.
Na przykład firmy, które prowadzą działalność niezgodną z celem publicznym, albo organizacje, które nie rozliczyły poprzednich projektów, zazwyczaj są wyłączane z takich konkursów.
W szczegółowych wytycznych znajdą się informacje o tym, jakie trzeba dostarczyć załączniki i jak ma być skonstruowany budżet. Sam wniosek z reguły musi zawierać harmonogram, kosztorys, dane wnioskodawcy oraz opis projektu.
W kolejnym kroku jest on poddawany ocenie formalnej i merytorycznej.
Jakie są tryby przyznawania środków publicznych?
Zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie dofinansowanie poprzez otrzymanie dotacji może mieć miejsce:
- w ramach konkursu otwartego,
- przez konkursy ogłaszane na podstawie oferty złożonej z inicjatywy własnej organizacji,
- procedurą małych grantów,
- zlecaniem realizacji zadania z pominięciem wyżej wymienionych trybów w sytuacji nadzwyczajnej.
Mogą brać w nim udział działalności o formie organizacji pozarządowych lub podmioty wymienione w art. 3 ust 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Organizacje międzynarodowe, w tym Unia Europejska, również oferują dotacje dla fundacji w Polsce. Te dotacje są często przyznawane w ramach programów unijnych i wymagają spełnienia określonych kryteriów, takich jak zgodność z celami programu i realizacja zadań o charakterze europejskim.
Ponadto, w sytuacjach nadzwyczajnych, takich jak klęski żywiołowe lub kryzysy społeczne, administracja może zlecić realizację zadań publicznych nawet bez przeprowadzania konkursu. Taki tryb pozwala na szybkie reagowanie na potrzeby społeczne.
Może być stosowany tylko przez określone organy administracji i jedynie w sytuacjach nadzwyczajnych. Zadanie musi być zgodne z celami organizacji i mieścić się w ramach zadań publicznych.
Dofinansowanie w ramach programu konkursowego
Otrzymanie dofinansowania zależy od weryfikacji merytorycznej i formalnej.
Podczas tej pierwszej ocenia się zgodność projektów z założeniami konkursu, atrakcyjność oraz innowacyjność działań.
Z kolei przy ocenie formalnej sprawdza się, czy wniosek jest złożony w terminie i czy zawiera wszystkie wymagane załączniki oraz podpisy.
Projekty muszą wpisywać się w cele i sposób ich realizacji, określony w statucie organizacji. Wnioski są oceniane przez komisje konkursowe, a wybrane projekty otrzymują finansowanie.
Mały grant działalności pożytku publicznego
Mały grant to potoczna nazwa dla dofinansowania od samorządu na kwotę nie większą niż 10 000 zł.
O te pieniądze organizacje pozarządowe mogą się starać poza konkursem dotacyjnym.
Co ciekawe dofinansowanie można przeznaczyć do wykorzystania na działalność lokalną w innym mieście. Wystarczy złożyć wniosek na przeprowadzenie przyszłych nowatorskich projektów.
W jednym roku kalendarzowym jedna organizacja może otrzymać maksymalnie 20 000 zł od jednego samorządu. Zadanie musi być zgodne z celami organizacji i mieścić się w ramach zadań publicznych
Otwarte konkursy organizacji pozarządowych
Zdecydowanie najczęstszą formą uzyskania dofinansowania są otwarte programy konkursowe. Administracja określa czas ogłaszania otwartych konkursów oraz to, na jakie konkretnie zadania będą ogłaszane i jaka jest na nie pula środków.
Z kolei w przypadku samorządów informacji na ten temat należy szukać w programach współpracy danego samorządu z organizacjami pozarządowymi, które są dokumentem obowiązkowym.
Wszystko powinno się odbyć w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w art. 11-19.
Otwarte konkursy – ogłoszenie
Ogłoszenie otwartego konkursu musi zawierać dane o:
- rodzaju zadania,
- wysokości środków publicznych przeznaczonych na realizację projektu,
- zasadach przyznawania dotacji,
- terminach i warunkach realizacji projektu,
- kiedy odbywa się składanie wniosków,
- trybie i kryteriach stosowanych przy wyborze ofert oraz terminie dokonania wyboru ofert,
- zrealizowanych przez organ administracji publicznej w roku ogłoszenia otwartego konkursu ofert i w roku poprzednim zadaniach publicznych tego samego rodzaju i związanych z nimi kosztami, ze szczególnym uwzględnieniem wysokości dotacji przekazanych stowarzyszeniom, fundacjom i podmiotom, o których mowa w art. 3 ust. 3,
Ponadto konkurs musi być ogłoszony przez urząd.
Termin składania ofert nie może być krótszy niż 21 dni od dnia ukazania się ogłoszenia.
Ocena otwartego konkursu
Następnie przechodzimy do oceny konkursu. Monitorowania formalnego dokonują pracownicy administracji, a merytoryczną przeprowadzają komisje konkursowe, które składają się z przedstawicieli administracji oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych i innych podmiotów wskazanych w art. 3 ust. 3.
Kryteriami udzielania dofinansowania w ramach programu konkursu są:
- potencjał organizacji pozarządowych,
- koszty zadania,
- jakość zadania i kwalifikację osób,
- wkład własny stowarzyszenia lub fundacji,
- udział wolontariuszy i wkład rzeczowy,
- jakość dotychczasowej współpracy organizacji z administracją.
W wyjątkowych sytuacjach komisje konkursowe mogą obradować nawet bez przedstawicieli organizacji.
Myślisz o założeniu fundacji? Z naszego artykułu dowiesz się, jak to zrobić.
