Fundacje tworzy się do tego, by realizować cele społecznie lub gospodarczo użyteczne zgodne z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego też projekty, które przeprowadzają organizacje pozarządowe, najczęściej skupiają się na ochronie zdrowia, środowiska, rozwoju gospodarki i nauki oraz wspieraniu innych elementów społeczeństwa. Jednak co zrobić, gdy cel został już spełniony?
Czy można zlikwidować fundację?
Fundacja podlega likwidacji. Istnieje taka możliwość, jednak musi ona być zgodna z tym, jak zostało to opisane w statucie fundacji. Może to się wydarzyć na przykład wtedy, gdy spełniła ona swoje założenie lub doszło do wyczerpania środków finansowych i majątku fundacji.
Kiedy może dojść do zamknięcia fundacji?
Funkcjonowanie fundacji zostało szczegółowo opisane w ustawie o fundacjach. To ten dokument zbiera wszystkie informacje na temat tego, jak powinno się taką organizację założyć, jakie obowiązują zasady odnośnie jej prowadzenia oraz sposobu jej likwidacji . Dokładnie, przesłanki na temat samej likwidacji fundacji znajdują się w art. 15 ust. 1 ustawy o fundacjach. To właśnie ten zapis mówi o tym, że można otworzyć likwidację fundacji w sytuacjach osiągnięcia celu organizacji lub wyczerpania środków finansowych i majątku fundacji.
Mimo to bardzo często fundatorzy decydują się na utworzenie fundacji na czas określony. Wtedy liczy się już tylko i wyłącznie czas, który przewiduje likwidację fundacji. Stawia się na to, ponieważ niekiedy fundatorzy nie są w stanie dłużej finansować działalności fundacji, a darczyńcy wpłacają mniej, niż zakładano na początku.
Cel i statut fundacji a jej likwidacja
Aby fundacja działała w pełni zgodnie z prawem, potrzebny jest statut fundacji. Aby stał się oficjalny, fundator musi go najpierw uchwalić w myśl przepisów ustawy o fundacjach (art. 5 ust. 1.). Pełni on formę głównego dokumentu i określa wszystkie najważniejsze informacje na temat organizacji pozarządowej.
Muszą znaleźć się w nim dane między innymi na temat nazwy, siedziby i majątku fundacji, ale też celów, zasad funkcjonowania i jej formy. Poza tym znajdziemy też informacje o składzie i organizacji wszystkich organów czy możliwości prowadzenia działalności gospodarczej.
Pomimo to, podczas tworzenia fundacji mamy dość sporą swobodę. Dlatego też nic nie stoi nam na przeszkodzie, żeby nieco zmodyfikować statut fundacji i umieścić w nim również wzmiankę na temat zasad likwidacji fundacji.
Otwarcie likwidacji fundacji wymaga podjęcia o tym uchwały. Najczęściej zajmuje się tym zarząd fundacji, który pełni rolę reprezentanta działalności non profit. Ale co ciekawe, statut fundacji może to uprawnienie przyznawać także innym organom, jeśli zostały one utworzone.
Jak długo trwa proces likwidacji fundacji?
W ustawie o fundacjach nie ma określonego konkretnego terminu, w jakim musi zakończyć się proces likwidacji fundacji. Natomiast zazwyczaj w praktyce trwa to nie więcej niż rok. W tym czasie powinno się dokonać zamknięcia rachunków bankowych fundacji i dopełniania wszystkich innych formalności, by w końcu zakończyć działalność fundacji.
Jak należy rozpocząć likwidację fundacji?
Zatem od czego należy zacząć? Likwidacja fundacji rozpoczyna się oczywiście od zgodnego podjęcia decyzji. Zajmuje się tym organ, który ma taką możliwość zgodnie ze statutem fundacji. Może być to fundator, rada fundacji albo zarząd, jeżeli jest tylko jeden organ. Oznacza to, że należy upewnić się, co mówi nam statut fundacji na ten temat.
Później trzeba przygotować odpowiednie dokumenty. Potrzebna tutaj będzie uchwała o likwidacji fundacji, wyborze likwidatora, przeznaczeniu majątku pozostałego po likwidacji oraz pozostałe, których oczekuje statut fundacji.
Jakie czynności likwidacyjne trzeba podjąć?
Aby uczynić likwidację fundacji oficjalną, należy przekazać odpowiedni wniosek do właściwego oddziału Krajowego Rejestru Sądowego. Można zrobić to na dwa sposoby: papierowo i elektronicznie. Tradycyjnie może zrobić to tylko fundacja bez działalności gospodarczej. Wniosek o wykreślenie fundacji wraz z załącznikami wysyła się lub składa osobiście do właściwego oddziału KRS. Z kolei fundacja z działalnością gospodarczą może wykonać to jedynie elektronicznie przez Portal Rejestrów Sądowych.
Wniosek w wersji papierowej musi zawierać:
- KRS-Z61 – formularz główny, który służy do otwarcia likwidacji,
- KRS-ZR – załącznik, który służy do zgłoszenia likwidatora,
- KRS-ZK – załącznik służący do wykreślenia fundacji wraz ze sposobem reprezentowania fundacji określonym w statucie.
Dodatkowo należy dołączyć do tego uchwałę o rozwiązaniu fundacji, wyborze likwidatora, przeznaczeniu majątku fundacji pozostałego po likwidacji, oświadczenie likwidatora o adresie doręczeń oraz protokół z zebrania z listą obecności.
Co więcej, od wniosku o wykreślenie fundacji jest pobierana opłata w wysokości 150 zł dla fundacji bez działalności gospodarczej. Za to jeśli wniosek o wykreślenie fundacji jest przekazywany pocztą, trzeba dołączyć również potwierdzenie przelewu dokonania opłaty sądowej albo wniosek o zwolnienie z opłaty.
Tak samo wygląda to, jeśli mówimy o drodze elektronicznej. Jedynym wyjątkiem jest tutaj kwestia opłat. W przypadku fundacji bez działalności gospodarczej, opłaty pozostają takie same. Za to, jeżeli już się ją prowadzi, koszt wyniesie nas 350 zł.
Jakie są obowiązki likwidatora?
Likwidator powinien rozpocząć likwidację fundacji od opracowania odpowiedniego planu. Obowiązkowym elementem zawsze pozostanie tutaj:
- zgłoszenie informacji o rozwiązaniu fundacji do sądu (wniosek o otwarcie likwidacji fundacji),
- zgłoszenie zmiany danych do CRBR,
- weryfikacja obowiązków i zapisów na temat likwidacji fundacji w statucie,
- sporządzenie sprawozdania finansowego na dzień otwarcia likwidacji,
- podanie do publicznej wiadomości informacji o rozpoczęciu likwidacji,
- przekazanie majątku pozostałego po likwidacji wybranemu podmiotowi zgodnie z przepisami i wolą wyrażoną w uchwale,
- sporządzenie sprawozdania likwidatora z przeprowadzenia likwidacji i przedstawienie go właściwemu organowi,
- złożenie wniosku o wykreślenie fundacji z rejestru przedsiębiorców.
Do tego mogą znajdować się wśród nich czynności w celu zebrania informacji o wierzycielach i zobowiązaniach fundacji oraz sporządzenie planu finansowego związanego ze spłatą i ściąganiem wierzytelności.
Zakończenie likwidacji fundacji
W rzeczywistości to właśnie likwidator ustala, kiedy kończy się likwidacja fundacji. Jej początek określa data podjęcia uchwały na ten temat lub data wskazana w postanowieniu sądu o zarządzeniu likwidacji.
Jej ostatnim etapem jest zwołanie zebrania odpowiedniego organu w celu podjęcia decyzji i zakończeniu likwidacji.
