Organizacje pozarządowe charakteryzują się tym, że swoją działalnością niosą charytatywną pomoc tym, którzy jej najbardziej potrzebują. Jednak niekiedy możemy się natknąć na to, że fundacje posiadają status OPP. Co to tak naprawdę oznacza i dlaczego warto stać się organizacją pożytku publicznego?
Co to jest status organizacji pożytku publicznego OPP?
Organizacje pozarządowe, niezależnie od formy swojej działalności, które mają osobowość prawną, już od 2004 roku mogą starać się o uzyskanie dodatkowego statusu, którym jest status OPP. Podmioty, które go uzyskują, są dalej nazywane organizacjami pożytku publicznego.
Otrzymanie go oznacza, że dana organizacja spełnia wszystkie wymogi ustawy, aby zostać organizacją pożytku publicznego oraz uzyskała potwierdzenie tego faktu w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Aby mieć status OPP, organizacja musi wcześniej wypełnić wniosek do KRS. W pierwszej kolejności sąd sprawdza, czy zostały spełnione wszystkie warunki stawiane przez ustawę, aby organizacja mogła uzyskać status OPP. Dowodem jego nabycia jest odpowiedni wpis do Krajowego Rejestru Sądowego. W praktyce wygląda to tak, że na wyciągu z KRS, w polu „status OPP” jest wpisane słowo „TAK”.
Organizacje non profit starają się, by uzyskać ten status przede wszystkim dlatego, że wiąże się on z pewnymi korzyściami. Między innymi działalności pożytku publicznego mogą otrzymywać 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych. Ale z drugiej strony oznacza to pewne dodatkowe obowiązki. Chociażby konieczność wprowadzenia w organizacji bardziej wymagających mechanizmów w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej.
Jak prowadzić działalność pożytku publicznego?
Działalności pożytku publicznego definiuje ustawa z 24 kwietnia 2004 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Mówi ona, że taki status posiada działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie.
Tym samym jest to aktywność prowadzona przez organizacje pozarządowe dla dobra społecznego w obszarach opisanych w ustawie jako sfera zadań publicznych. Można zaliczyć pod to na przykład promowanie i wspieranie ochrony dziedzictwa przyrodniczego, ochronę praw konsumentów, ochronę dóbr kultury, ochronę zdrowia i wiele więcej.
To, jakich konkretnie zadań podejmuje się dana organizacja non profit, powinno zostać opisane w statucie organizacji. Dlatego też mówimy o statutowej działalności pożytku publicznego. Może być ona wykonywana nieodpłatnie lub odpłatnie. A więc w ramach realizacji celów statutowych organizacje mogą oferować swoje usługi bezpłatnie lub pobierać za nie opłaty – bez konieczności rejestrowania działalności gospodarczej.
Co więcej, organizacje pozarządowe działalności pożytku publicznego OPP mogą prowadzić również organizacje Kościoła Katolickiego, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, spółdzielnie socjalne, spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami. W ich dokumentach wewnętrznych muszą być zawarte kwestie, że te podmioty nie mogą być nastawione na zysk. Tylko wtedy mogą być zakwalifikowane jako organizacje III sektora.
Organizacja pozarządowa działa w sferze pożytku publicznego – co to znaczy?
Podstawą przepisów dotyczących organizacji pozarządowych, jak na przykład fundacji, jest to, by działały w sferze pożytku publicznego. Oznacza to, że ich cele statutowe są zgodne z interesami Rzeczpospolitej Polskiej. Lista zadań z zakresu pożytku publicznego jest dość długa. Możemy w niej znaleźć między innymi informacje na temat:
- pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób,
- udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zwiększania świadomości prawnej społeczeństwa,
- działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,
- działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego,
- działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn,
- turystyki i krajoznawstwa,
- upowszechniania i ochrony praw konsumentów.
Natomiast, aby dany podmiot mógł zostać nazwany organizacją pożytku publicznego, nie musi podejmować się wszystkich zadań z listy, wystarczy tylko jedno. Określa to artykuł 4.anizacją pożytku publicznego, nie musi podejmować się wszystkich zadań z listy, wystarczy tylko jedno. Określa to artykuł 4.
Wpis do Krajowego Rejestru Sądowego a działalność pożytku publicznego
Zdecydowana większość organizacji non profit w Polsce rzeczywiście wykonuje zadania, które zaliczylibyśmy do sfery pożytku publicznego i można by nadać im status OPP. Z tym że nie stają się one automatycznie działalnościami pożytku publicznego. Podejmowanie się trudnych i ważnych zadań nie wystarcza. Prowadzenie takiej działalności to tylko jeden z warunków, który trzeba spełniać, aby móc oficjalnie być organizacją pożytku publicznego.
Jakie są wymogi prowadzenia organizacji pożytku publicznego?
Co ciekawe, organizacja pozarządowa nie może nazwać się organizacją pożytku publicznego, nawet jeśli spełnia wymogi ustawy i realizuje zadania ze sfery pożytku publicznego. Jest tak, ponieważ potrzebne jest spełnianie wszystkich wymogów, stawianych przez ustawę, które muszą zostać potwierdzone przez Krajowy Rejestr Sądowy.
Taki status prawny otrzymuje się dopiero poprzez złożenie tam odpowiedniego wniosku. Sąd nadaje status po sprawdzeniu, czy organizacja pozarządowa rzeczywiście działa na polu pożytku publicznego i czy spełnia inne warunki wymagane przez ustawę.
Ponadto, jeżeli organizacja pozarządowa nie posiada statusu OPP, a osoby działające w jej imieniu udzielają takich informacji innym, mogą zostać za to ukarane karą grzywny. Ta zasada została wprowadzona wraz z nowelizacją ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Do orzekania w tych sprawach stosowane są przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Kto może otrzymać status organizacji pożytku publicznego?
O status organizacji pożytku publicznego mogą ubiegać się nie tylko organizacje pozarządowe, ale też:
- osoby prawne,
- jednostki organizacyjne kościoła katolickiego, innych kościołów i związków wyznaniowych (podmioty te muszą działać na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania),
- spółki akcyjne oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, które nie działają w celu osiągnięcia zysku, przeznaczają cały dochód na realizację celów statutowych i nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników,
- kluby sportowe będące spółkami, które spełniają te same warunki – nie działają w celu osiągnięcia zysku i cały dochód przeznaczają na realizację celów statutowych.
Podstawowym warunkiem, który należy spełnić, jest stwierdzenie, że odpowiada on definicji organizacji pozarządowej, ponieważ wyłącznie organizacje pozarządowe oraz podmioty zrównane z organizacjami mogą ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego. Mimo że definicja organizacji pozarządowej jest dość szeroka w ustawie, uznaje się za nie te, które nie są jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu ustawy o finansach publicznych oraz nie działają w celu osiągnięcia zysku. Mówi o tym art. 3 ust. 2.
Po jakim czasie prowadzenia organizacji można ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego?
Aby zostać działalnością pożytku publicznego, nieprzerwanie trzeba prowadzić swoją organizację przez co najmniej 2 lata. Poza tym należy spełniać odpowiednie warunki, czyli między innymi:
- adresowanie swojej działalności statutowej do ogółu społeczności lub określonej grupy, pod warunkiem że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa,
- cały dochód organizacji jest przeznaczany na działalność pożytku publicznego,
- organizacja pozarządowa ma statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru, odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru,
- organizacja pozarządowa może prowadzić działalność gospodarczą tylko jako dopełnienie do działalności pożytku publicznego,
- członkowie organu zarządzającego nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe.
Poza tym, warto wspomnieć też, że statut musi zabraniać na przykład udzielania pożyczek i powinien zawierać informację o tym, czy organizacja ma zamiar prowadzić albo prowadzi nieodpłatną lub odpłatną działalność pożytku publicznego.
Status OPP a działalność gospodarcza
Prowadzenie działalności gospodarczej nie jest żadnym problemem na drodze do uzyskania statusu pożytku publicznego. Jednak warto pamiętać o pewnych ograniczeniach. Chociażby że może być ona prowadzona tylko i wyłącznie jako dodatek do organizacji, a cały dochód z jej tytułu jest przeznaczany na działalność statutową.
Czy fundacja ubiegająca się o status OPP musi mieć organ kontroli?
Od fundacji nie wymaga się, aby posiadała statutowy organ kontroli wewnętrznej lub nadzoru. Jednak fundacje chcące uzyskać status OPP, muszą spełniać wymogi ustawy o działalności pożytku publicznego. Zgodnie z nią, organizacje pożytku publicznego muszą posiadać statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru, którego członkowie podlegają pewnym ograniczeniom. Mówi o tym art. 20 ust. 1 pkt. 4.
